XV. yüzyılın ortalarından XVI. yüzyılın sonlarına kadar süren Coğrafi Keşifler, yeni kara parçaları ve ticaret yollarını ortaya çıkarmış, dünyanın jeopolitik ve ekonomik dengesini değiştirmiş, dünyayı Eski ve Yeni Dünya olarak ikiye ayırmıştır. Bu süreçte Avrupalılar; Amerika, Asya, Afrika ve Uzak Doğu’nun birçok bölgesine keşif yolculukları gerçekleştirmiştir.
Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’e hâkim olduğu dönemde gerçekleşen Coğrafi Keşifler; Avrupa, Asya ve Afrika’da hayatın her alanında etkili olmuştur. Keşifler sonucunda yeni ticaret yollarının bulunması ve ticaret merkezlerinin ortaya çıkması, stratejik dengeleri değiştirmiştir.
Keşif hareketleri Avrupa’nın Türklere bağımlı olmaksızın ticaret yapabilmelerine, yeni ürünlerle insan kaynaklarını Avrupa’ya taşıyabilmelerine ve sömürgelerde büyük çiftlik tarzı üretim ile zenginliklerini artırabilmelerine neden olmuştur. Avrupa artık ihtiyaç duyduğu pek çok ürünü hiçbir vergi ödemeden yeni keşfedilen topraklardan temin etmiştir.
Keşifler, Avrupa’nın önemli miktarda sermaye elde etmesini sağlayarak Sanayi Devrimi’ne giden bir süreci başlatmıştır. Keşifler sonunda Orta Çağ’ın skolastik düşünce yapısının değişmeye başlaması yeni bir iktisat anlayışını getirmiştir. Bu yeni iktisat anlayışıyla zenginleşen Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketlerini başlatan düşünce yapısı ortaya çıkmıştır. Burjuva sınıfı toplumsal ve ekonomik bir sınıf olarak önem kazanmıştır. Ulusal devletler, sömürgeciliğe yönelmiş ve İspanya, Portekiz gibi sömürge imparatorlukları kurulmuştur. Avrupa’nın Atlantik sahillerinde yer alan limanları giderek önem kazanmış ve bu limanlar süratle gelişmiştir.
Akdeniz ticareti ise geçirdiği sarsıntıya rağmen yine de eski önemini korumuştur. Keşfedilen yeni kıtalardaki İnka ve Aztek gibi eski medeniyetler imha ve talan edilmiştir. Keşifler, Osmanlı’yı ekonomik yönden çökertmemiş ancak Avrupa’nın ekonomik sıçramasına zemin hazırlayarak Osmanlı’nın Batı karşısında geri kalmasını başlatmıştır.
Coğrafi Keşifler’le birlikte patates, domates, mısır, fasulye, kakao, vanilya ve tütün gibi ürünler Akdeniz dünyasına girmiştir. Bu ürünlerin Eski Dünya’yı kapsayacak biçimde yayılması, insanların beslenme düzeninde, ekonomik koşullarında, günlük alışkanlıklarında, vücut dirençlerinin artmasında ve davranışlarında yeni gelişmelere ortam hazırlamıştır. Yeni ürünlerle birlikte yaşanan gelişmeler ve Avrupa’da ortaya çıkan refah ortamı, nüfusun artmasını sağlamıştır.
Coğrafi Keşifler’in Nedenleri
Akdeniz’e hâkim olan Osmanlıların Doğu ticaret yollarını kontrol altına alması nedeniyle Avrupalıların yeni ticaret yolları arayışına girmesi. Doğu’nun ihtiyaç mallarına ulaşmak isteyen Avrupalıların keşfedilen yerlerdeki değerli madenlere sahip olma arzusu. Gelirlerini artırmak ve zenginliğe ulaşmak isteyen Avrupalı kralların keşif hareketlerini desteklemesi. Avrupa’nın XVI. yüzyılda tek güç olan Osmanlı Devleti’ne karşı meydan okuma isteği. Batı’da coğrafya ile denizcilik bilgisinin artması, cesur gemicilerin yetişmesi ve gemicilik teknolojisinin gelişmesi. Avrupalıların Hristiyanlığı yaymak istemesi (Küçükkalay, 2001, s.131-160’tan düzenlenmiştir).
İlk Yorumu Siz Yapın