Osmanlı Devleti’nde emeklilik herkesi kapsayan bir uygulama değildi. Tanzimat Dönemi’nde emeklilik belirli bir maaşla karşılanan bir sisteme dönüştürüldü.
Tanzimat Dönemi’nde yalnızca ordu ve mülkiye sınıfının emeklilerine, bunların dul ve yetimlerine bağlanacak maaşlar yeni bir düzene sokulmaya çalışıldı. Askerî ve mülki kurumlarda yeni düzenlemelere gidildiğinde emeklilik konusu tekrar ele alındı. 16 Ocak 1865’te Emeklilik Kanunu ile emekliliği düzenleyen ilk kurumlar ortaya çıktı.
Orduda ve sivil bürokraside çalışan insanların emekliye ayrılma hakları ile ilgili kanun layihaları hazırlandı. Bu konudaki en önemli gelişme ise II. Abdülhamit Dönemi’nde emekli sandıklarının kurulmasıdır. Yeni düzenlemelerle emeklilik sistemi askerî ve sivil memurlarının dışında dul ve yetimlerini de kapsayacak şekilde genişletildi.
Sosyal yardım uygulamalarından biri de şüphesiz yoksul aylıklarıdır. Tanzimat Dönemi’nde Maliye Nezareti’nin çeşitli kalemlerinden ve valilerin “Kapualtı Hasılatından” muhtaçlara maaşlar bağlanmıştır. II. Abdülhamit Dönemi’nde Hazine-i Maliye-i Celile ödemeleri arasında “muhtacın tertibi” düzenlemesi ile muhtaç insanlara maaş bağlanmıştır.
Muhtacın tertibinden maaş yalnızca fakirlere verilmemiş aynı zamanda emeklilik yaşına kadar çalışamamış, dolayısıyla maaşsız kalan kişilere, bir paşanın ölümünden sonra ortada kalan eşi ve hizmetçilerine, çeşitli nedenlerden dolayı memurluktan çıkmış ve emeklilik hakkını elde edememiş kişilere de maaş bağlanmıştır. Yoksul aylığı uygulaması, Osmanlı Devleti’nin sosyal bir devlet olma yolunda attığı büyük adımlardan biridir. Bu uygulama yani muhtacın maaşı, Atiyye-i Seniyye (Padişah Hediyesi) ve Sadaka-i Seniyye’den (Padişah Sadakası) farklı olarak padişah ve sarayın halkla ilişkisi değil, merkezî devletle halkı arasında yasal bir zemine oturtulmuştur.
Osmanlı Devleti’nde başlatılan bu uygulamalar geliştirilerek günümüzde de devam ettirilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu, sigorta kanunu ile emeklilerin hak ve yükümlülüklerini eşitlemiş, emeklileri tek bir emeklilik sistemi çatısı altında toplamış ve sağlık sigorta sistemini kurmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından bu düzenlemelerle dul ve yetimlere, gazilere ve şehit yakınlarına, yoksullara, ölen memur ve işçilerin bakmakla yükümlü olduğu kişilere maaş bağlanmış ayrıca bu kesimlere çeşitli kamu kuruluşlarının hizmetlerinden yararlanma imkânı da verilmiştir.
İlk Yorumu Siz Yapın