Osmanlı Devletinde İdam Cezası

Osmanlı Devletinde İdam

Öncelikle Osmanlı hukukunda hangi suçlara ölüm cezası verildiğine değinmek gerekir. Bu suçları iki gruba ayırmak mümkündür. Bunlardan ilki Şerî hukuka göre suç kabul edilenler, diğeri padişahın kendi yetkisine dayanan Örfî hukuka göre suç teşkil edenlerdir.

Şerî Hukukun kaynağı Müslümanlığın kutsal kitabı Kurân’dır. Buna göre, Şerî hukuka göre ölüm cezası, Kurân’da sınırlı bazı suçlar için uygulanmaktadır. Bunlar, Allah’a karşı işlenen suçlar (Had) olarak adlandırılır.

Şerî hukuktan farklı olarak Örfî Hukuk, birçok somut durum için ölüm cezası getirir. Osmanlı devletinde bazı suçların cezası, hemen hemen her dönem hazırlanmış olan Kanunnâmelerde açıkça belirtilmiş olup ayrıca kadıların takdir yetkisi (tazir) içinde bulunan suçlardır.

İdam cezası gerektiren suçun kanun ile tanımlanmış olması kısmen de olsa keyfiliği engelleyen bir durumdur. Osmanlı tarihinde, padişahın veya diğer yüksek makam sahibi devlet adamlarının hiçbir sınırlandırma olmadan keyfi bir biçimde idam cezası verdiklerine dair tarihte pek çok örnek vardır. Osmanlı hukukunda, padişahın kanun koyma yetkisi, şeriata tamamen uygun bir durumdu. Örfî Hukuk, Şeriât ayrımına dair düzenleme şeriât alimlerince yapılmış ve padişahın mutlak otoritesine dokunulmamıştır. Ölüm cezası uygulama yetkisi; yani tazire dayanarak siyaseten katlettirme yetkisi, padişahın yanı sıra sınırlı bir şekilde de olsa; Vezir-i Azam’a, Kaptan Paşa’ya, Kaymakam-ı Rihab-ı Humayun’a sefer halindeki görevli vezirlere de tanınmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Ölüm Cezası Yaptırımına Bağlı Suçlar

• Padişahın kardeşi olmak suçu: Nizam-ı Âlem için Kardeş Katli ,
• Devletin askeri ve mali emniyetine kastedenler:
  Padişahın hayatına kasd
  Padişahın hayatına karşı tehlike oluşturmak
  Padişaha yalan söylemek
  Devlete karşı isyan
• Asiler, eşkıyalar, yol kesiciler
• Tehlikeli görülen dini fikirler yayanlar
• Devlete borcunu ödemeyen mültezimler
• Kalıp para basanlar
• Altın, gümüş, tuz yasaklarına uymayanlar
• Altını dışarıya çıkarmak veya ayarını bozmak
• Oruç yiyenler (orucunu bozanlar)
• Kahve, şarap ve tütün içmek
• Ev veya harman yakmak
• Hırsızlık
• Bir başkasının kadınını zorla kaçırmak
• Adam öldürmek
• Namaz kılmamak
• Yetkililere gerçeğe aykırı ihbarda bulunmak ve gammazlığı adet haline getirenler
• Casuslar
• Gayrimüslimlere özel idam suçları
• Sarayın önünde türkü söylemek
• Karaborsacılık
• Belirlenen fiyatın üstünde mal satmak
• Kusur, kabahat ve zulümleri sabit olan devlet adamları; Örneğin, Sultan III. Selim döneminde devlet adamlarının gösterişli kıyafetler giymeleri, bunun için çok para harcamaları ve devlet adamları arasında bu durumun huzursuzluk yaratması ceza gerektiren bir durumdu.
• Eksik gramajlı ekmek yapan fırıncılar
• Fuhuş yapmak
• İzni olmadan padişahın cariyesi ile evlenmek
• Müslümanlığı kabul edip daha sonra tekrar Hristiyan olmak
• Gayri Müslimlerin camiye izinsiz girmesi
• Çölde susuzluk çekileceğinin söylenti olarak yayılması
• Geceleri fenersiz dolaşmak
• Suç işleme ihtimali bulunmak
• Tebdil gezen padişaha dilekçe vermek
• Ak börk giymek; Ak börk sadece yeniçeriler tarafından giyiliyordu.