Makale İçindekiler
Şirketleşme Hareketleri
Küçük ölçekli esnafların üretim tarzı ile Sanayi Devrimi’nin yakalanamayacağını ve bu yolla daha fazla ekonomik gelişmenin sağlanamayacağını anlayan yöneticiler, Tanzimat’tan hemen sonra şirketleşme yolunda önemli hukuki düzenlemeler yaptılar. Bu doğrultuda Ticaret Bakanlığı ve ticaret mahkemeleri kuruldu ve Ticaret Kanunu hazırlandı. 1850’de ilk adım olarak Boğaziçi vapur seferlerini yürütmek üzere Cevdet Paşa ile Fuat Paşa’nın öncülüğünde önce Şirket-i Hayriye ardından da yerli ve yabancı pek çok şirket kuruldu. 1849’dan 1910’a kadar toplam 95 şirket kuruldu. Bu şirketlerden 31’i maden, kamu hizmetleri ve sanayi; 28’i ulaştırma; 17’si bankacılık ve sigortacılık; 12’si de ticaret alanlarında faaliyet gösteriyordu.
Sergi-i Umumi-i Osmanî’nin Açılması
Yurt içinde ve yurt dışında Osmanlı Devleti’nin tarım ve sanayi ürünlerinin tanıtımı amacıyla ulusal ve uluslararası sergiler düzenlendi. Dokuma başta olmak üzere halı ve kilim gibi diğer geleneksel Osmanlı tekstil ve deri ürünleri, silah sanayisine dayalı ürünler, maden, kuyumculuk, çeşitli tarım ve orman ürünleri sergilendi. 1863’te İstanbul Sultanahmet’te tarım ve sanayi ürünlerinin tanıtıldığı ilk sergi açıldı. Bu tarihten itibaren çeşitli ürünlerin tanıtıldığı bir dizi sergi düzenlendi
.
Islah-ı Sanayi Komisyonu’nun Kurulması
Tanzimat’la birlikte Ahilik, lonca ve gedik gibi geleneksel müesseseler işlevsel olmaktan çıkınca Tanzimat Dönemi’nde Islah-ı Sanayi Komisyonu kuruldu. 1864’te kurulan bu komisyon, bugünkü ticaret ve sanayi odalarının ilk şekliydi. Komisyonun görevleri şunlardı: %5 olan gümrük vergisini attırmak, sergiler açarak sanayiyi teşvik etmek, esnaf şirketleri oluşturmak ve sanayi okulları açmaktı.
Demir Yolu Projelerinin Hayata Geçirilmesi
Sanayi İnkılabı kaçınılmaz olarak deniz yolu ve demir yolu ağlarının gelişimini hızlandırdı. Sanayi İnkılabı ile birlikte ham madde ve imal edilmiş ürünlerin ucuz yoldan sevkiyatı için demir yolları inşa edildi. 1856’da Anadolu’da ilk demir yolu hattı İzmir-Aydın ve İzmir-Turgutlu (Manisa) arasında açıldı. Bu tarihten itibaren Osmanlı Devleti diğer vilayetler arasında ulaşımı ve ticareti sağlayan demir yolları inşa etti. 1900-1908 yılları arasında Şam-Medine arasında inşa edilen Hicaz Demir Yolu bunların en önemlilerinden birisidir.
Sanayi Mekteplerinin Açılması
Sanayi kuruluşlarına nitelikli işçi yetiştirmek üzere 1864’ten itibaren İstanbul ve diğer bölgelerde erkekler ve kızlar için ayrı ayrı pek çok sanayi mektebi kuruldu. Mithat Paşa’nın Tuna valiliği döneminde Niş’te bu mekteplerin kurulmasına yönelik ilk adım atıldı. Sanayi mektebi projesi, Osmanlı devlet adamlarının sanayi devrimini ciddiye aldıklarını gösteren en önemli kanıtlardan biriydi. Bunu sırasıyla İstanbul’da, Anadolu’da, Balkanlar’da, Şam, Bağdat ve Kuzey Afrika’da açılan mektepler takip etti. Genellikle ıslahhane olarak kurulan mekteplere kimsesiz, bakıma muhtaç çocuklar alınırdı. Bu mekteplerde çocuklara ekonominin ve toplumun ihtiyaç duyduğu terzilik, dokumacılık, dericilik,demircilik ve matbaacılık gibi alanlarda mesleki eğitim verilirdi. Böylece sanayileşmenin en fazla ihtiyaç duyduğu alanlarda teknik ve mesleki insan gücü yetiştirilirdi.
İlk Yorumu Siz Yapın