1453 İstanbul’un Fethinin Önemi

İstanbul’un Fethi’yle Doğu Roma İmparatorluğu ortadan kaldırılmıştır. Fetih, Batı dünyasında korkuyla karışık bir tehdit olarak algılanmıştır. Bu nedenle papa, bütün Hristiyanları Haçlı bayrağı altında toplanmaya davet etmiştir.

Fetihle Osmanlı Devleti’nin kuruluş süreci tamamlanmış, devletin Anadolu ve Avrupa toprakları birleşmiştir. Ayrıca Kuzey ve Doğu Avrupa’dan gelen ticaret yolları ile Karadeniz ve Akdeniz arasındaki su yollarının denetimi Osmanlıların eline geçmiştir.

İslam dünyasında sevinçle karşılanan fetih “Feth-i Mübin” olarak isimlendirilmiştir. Memlûklular hariç diğer İslam şehirlerinde fethin şerefine büyük şenlikler ve gösteriler yapılmıştır. Fetih ile birlikte Osmanlı Devleti bütün İslam dünyasında iyice tanınmıştır.

Fetih sayesinde Fatih unvanını alan Sultan II. Mehmet, mutlak bir iktidar kazanmıştır. Fatih kendisini Roma İmparatorluğu’nun tek varisi sayarak “Kayser-i Rum” (Roma Kayseri) unvanını da kullanmıştır. Roma’nın mirasına sahip çıkarak cihanda tek devlet ve hükümdar ideali çerçevesinde cihanşümul bir siyaset izlenmiştir. İstanbul’un Fethi ile birlikte Fatih, “Sultan-ı Berru Bahr” (Karaların ve denizlerin hükümdarı) olarak anılmaya başlanmıştır. Osmanlıların denizlerde giriştiği yoğun faaliyetler sayesinde, Osmanlı deniz imparatorluğu ortaya çıkmıştır.

İstanbul’un Fethi ile Katolik-Ortodoks birliğinin gerçekleşmesine de engel olunmuştur. Fetih sürecinde önem kazanan topların, krallar tarafından derebeylere karşı kullanılması ile Avrupa’da feodal sistem zayıflamış ve merkeziyetçi mutlak devletler kurulmaya başlamıştır. Birçok Avrupa tarihçisi İstanbul’un Fethi’ni Yeni Çağ’ın başlangıcı olarak kabul etmiştir.

İstanbul’un Fethi ve Avrupalı Aydınlar

Türk tehlikesi bazı Bizanslı Rum aydınları, İtalya’ya göç etmeye yöneltmiştir. İstanbul’da Kydenos (Kidenos) gibi Latin yanlısı, kurtuluşu Batı Hristiyan dünyasıyla birleşmede gören aydınlar zümresi, Türklere karşı açıkça düşmanlık beslemiştir. Diğer taraftan Rum aydınları ve tutucu ruhban din adamları bile II. Murad ve Fatih’in sarayında iyi muamele görmüştür. Plethon (Pletın) da bunlardan biridir. İtalya’da düşünsel etkisi derin olan Plethon, Mora üzerinden İtalya’ya geçmiştir. Plethon, İtalya’da Yunancanın yayılmasında önemli rol oynamış ve birçok hümanist, bunların okulundan yetişmiştir (İnalcık, 2016, s.60-61’den düzenlenmiştir).